Yeni yılla birlikte gelir vergisi beyanına esas yeni hadler ve istisna tutarları da belli oldu.
Yıllık gelir vergisi beyan sınırı 49.000 TL’den 53.000 TL’ya çıktı. Buna göre bir kişinin yıllık gelir toplamı (Yıl içinde elde edilen gelirlerin indirim ve istisna tutarları içinde kalan kısımları ile beyanı gerekmeyen ücret gelirleri dışındaki), gelir vergisi tarifesinin 2. diliminde yer alan tutarı 53.000 TL’yi aşmadığı takdirde Türkiye’de vergi tevkifatına tabi tutulmuş olan;
-Menkul sermaye iratları
-Gayrimenkul sermaye iratları (işyeri kira gelirleri)
beyan konusu olmayacaktır.
Beyan haddinin (2021 yılı için 53.000 TL) aşılıp aşılmadığının tespitinde; elde edilen “gayrimenkul sermaye iratları”, “değer artış kazançları” (Örn: 5 yılı içindeki gayrimenkul satış kazançları), “menkul sermaye iratları” (Örn: Eurobond Faizi, temettü geliri) birlikte dikkate alınarak bulunan toplam tutarın esas alınması gerekmektedir.
Bu çerçevede Eurobond faiz gelirleri yıllık toplamda 53.000 TL’yı geçmez ise yıllık beyan söz konusu değildir. (Beyan haddi diğer beyana tabi gelirler ile birlikte tespit edilir.)[1]
01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilenler Eurobondların satış kazançları için 2021 yılında 43.000 TL vergi istisnası hakkı vardır. (2020 yılı için 40.000 TL)
Bunun gibi işyeri kira gelirleri de 2021 yılı için 53.000 TL’yi aşmadığı takdirde beyana tabi değildir. Beyana tabi diğer gelir unsurları da var ise 53.000 TL’lık sınıra toplam gelir üzerinden bakılır. (2020 yılı için 49.000 TL)
Yurt içi şirketlerden elde edilen temettü gelirlerinde ise (53.000*2=) brüt 106.000 TL’sından (Net: 90.100 TL) daha fazla temettü geliri elde edilmediği sürece yıllık beyan zorunluluğu bulunmamaktadır. Çünkü Gelir Vergisi Kanunumuza göre; tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup; “istisna edilen tutar dahil toplam temettü” üzerinden yapılan stopajın tamamı da beyan edilen temettü üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. (G.V.K. madde 22/2)
Yurt dışında elde edilen gelirler (Off shore ve yurt dışı banka mevduat faizi, yurt dışı bono faiz geliri, yurt dışı şirketten kar payı geliri gibi) yıllık gelir vergisi matrahına dahil edilir. Elde edilen yıllık gelir tutarı 2.800 TL'dan fazla ise gelirin tamamı gelir vergisi beyanına tabidir. (2020 yılı için 2.600 TL)
Konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen toplam gelirin 7.000 TL’si vergiden istisnadır. Bu durumda 7.000 TL’den fazla gelir elde edilmediği sürece vergi beyanı yapılmaz. İstisna tutarına tekabül eden gerçek giderler matrahtan indirilmez. Götürü gider yönteminde ise; “%15’lik götürü gider tutarı” istisna uygulanmış gelirden düşülerek matrah bulunur. Kira gelirinin yanında ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olanlar 7.000 TL’lik istisnadan yararlanamazlar. Ayrıca, 7.000 TL ve üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 2021 yılı için 190.000 TL’yi aşanlar 7.000 TL’lik istisnadan yararlanamazlar. (2020 yılı için 6.600 TL).
Gayrimenkul satış kazançları yıllık gelir vergisi beyanına tabidir. Sağlanan kazançların 2021 yılı için 19.000 TL’sı vergiden istisnadır. (2020 yılı için 18.000 TL). Eğer satın alma ve satış tarihleri arasında 5 yıl geçmiş ise elde edilen kazanç vergiye tabi olmaz.
2021 yılında ücret geliri elde edenlerin durumu da şöyledir:
- Tek işverenden elde ettikleri ücret gelirleri toplamının GVK.103’ üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşması,
- Birden fazla işverenden alınan ücretler toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşmamakla birlikte, birinciden sonraki işverenden alınan ücretler toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 53.000 TL) aşması,
halinde, söz konusu ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
Bir takvim yılı içinde tek işverenden alınan ve tevkif suretiyle vergilendirilen ücretler, yıllık toplamı 650.000 TL’yi aşmadığı takdirde beyanname verilmeyecektir.
Ücret gelirlerinin beyana tabi olma durumu kendi içinde değerlendirilecek olup, diğer gelirlerin bulunması halinde bu gelirler hesaplamaya dahil edilmeyecektir. Başka deyişle; diğer gelirlerin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde de ücret gelirleri dikkate alınmayacaktır.
Örnek 1:
- Stopaja Tabi İşyeri Kirası : 36.000 TL
- Eurobond Faiz Geliri : 30.000 TL
- Beyan Edilecek Gelir : 66.000 TL
Yukarıdaki örnekte; her bir gelir unsuru tek başına 53.000 TL’nin altında kalmakla birlikte, beyan sınırının belirlenmesinde her iki gelir unsuru toplanır. Toplam gelir 53.000 TL’yi aştığından gelirin beyan sınırını aşan kısmı değil tamamı beyan edilir.
Örnek 2:
-Tek işyerinden alınmış ücret : 680.000 TL
-İşyeri kirası (brüt) : 30.000 TL
-Eurobond faizi : 24.000 TL
Ücret geliri 650.000 TL’yi geçtiğinden beyana tabidir. İşyeri kira tutarı ile Eurobond faizinin toplamı da yıllık beyan haddi tutarı olan 53.000 TL’yi geçtiğinden her iki gelir unsuru da yıllık beyannamede yer alacaktır.
--Yıllık beyannamede hem ücret geliri hem de diğer gelirlerler var ise vergi tarifesi uygulamasında gelirlerin birbirine oranına göre 2 ayrı tarife aynı anda uygulanır. (Gelir Vergisi Sirküleri/75).
Örnek 3:
-Tek işyerinden alınmış ücret : 720.000 TL
-İşyeri kirası (brüt) : 20.000 TL
-Eurobond faizi : 24.000 TL
Ücret geliri 650.000 TL’yi geçtiğinden beyana tabidir.
Ancak işyeri kira tutarı ile Eurobond faizinin toplamı yıllık beyan haddi tutarı olan 53.000 TL’yi geçmediğinden bu gelirler beyan edilmeyecektir.
-Gerek stopaja, gerekse istisna uygulamasına tabi olmayan düşük tutarlı menkul ve gayrimenkul sermaye iratları Gelir Vergisi mevzuatına göre beyan dışı tutulmuştur. Buradaki beyan sınırı 2021 yılı için 2.800 TL olup, bu tutardan fazla gelir elde edilmediği sürece beyan söz konusu olmayacaktır. Örneğin yurt dışında elde edilen mevduat faizi, repo faizi, yurt dışı şirket kar payı bu kapsamdadır. (2020 yılı için 2.600 TL)
Menkul sermaye iratları ile değer artış kazancı sebebiyle yıllık Gelir Vergisi beyannamesi verildiğinde aşağıdaki giderler vergi matrahından indirilebilir:
-Depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafazası için yapılan giderler, (Örneğin; saklama ücretleri)
-Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri,
-Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü vergi, resim ve harçlar, (gelir vergisi irattan indirilemez).
-Aracı kurum veya banka komisyonları ile işlemlerdeki diğer hizmet bedelleri.
Yıllık beyan ile ilgili genel kural yukarıda sunulan bilgiler kapsamında olmakla beraber Türkiye’deki para ve sermaye pisasalarından sağlanan aşağıdaki gelirler için G.V.K. geçici 67. Madde uyarınca 2025 yılı sonuna kadar YILLIK BEYAN YAPILMAZ[2].
Buna göre; aşağıdaki gelirlerin elde edildiği işlem sırasında yürürlükteki orana göre (%10, %0 veya CBK’ca saptanan farklı oranlarda) sadece ilgili banka veya aracı kurum tarafından vergi kesilir ve yatırılır.
-Mevduat faizleri,
-Özel finans kurumlarından elde edilen kar payları,
-Repo kazançları,
-Hazine bonosu ve Devlet tahvil ve bonolarının faiz ile satış kazançları,
-Banka ve diğer özel şirketlerin tahvil ve bonolarının faiz ile satış kazançları,
-Yatırım fonları katılma belgeleri satış kazançları (Fon’a iade/geri satış),
-Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler,
-Kaldıraçlı işlem gelirleri (Foreks),
-BİST’te işlem gören hisse senedi alım satım kazançları,
-BİST’de işlem gören varantlar.
Bu kapsamda elde edilen gelirlerin tutarı ne olursa olsun beyanname verilmez ve gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez.
Ticari kazanç, zirai kazanç ve serbest meslek kazancı (avukat, doktor, minar, danışman, muhasebeci gibi) elde edenler ise her halukarda yıllık gelir vergisi beyannamesi ile vergilendirilirler.
[1] Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için bakınız: Mehmet Bingöl, Eurobond Gelirlerinde Vergi Durumu (2020 yılı), Finans Gündem, 22 Haziran 2020
https://www.finansgundem.com/yazarlar/eurobond-gelirlerinde-vergi-durumu-2020-yili-yazisi/1500070
[2] Türkiye’de gerçekleşen para ve sermaye piyasasındaki gelirlerin stopaj esasındaki vergileme rejimine ilişkin G.V.K. Geç. 67. Maddenin uygulama süresi 7256 sayılı kanun ile 31.12 2025 tarihine uzatılmıştır.
Kaynak: finansgundem.com
